‘Hebt u er dan al iets mee gedaan?’, vroeg hij.
Na afloop van de dienst was de jonge dominee aangesproken door de kerkeraad. Hij had de eerste drie diensten in zijn eerste gemeente steeds dezelfde preek gehouden. De tweede keer dacht men aan een vergissing, maar drie keer was wel een beetje bizar vond men. Toen hem dit werd voorgehouden, stelde hij de bovenstaande vraag.
Het is een verhaal, een anekdote. Misschien is de opvatting van deze jonge dominee iets om over na te denken, of is het erg idealistisch. Maar wat kun je eigenlijk verwachten aan effect van de preek die je hoort?
Natuurlijk is er onderzoek gedaan naar wat er overkomt en wat er blijft hangen. Het resultaat zou frustrerend kunnen worden genoemd. Wat er wordt verstaan door de hoorders, wordt voor het overgrote deel bepaald door waar men toch al vol van of mee bezig is. En bijvoorbeeld onenigheid thuis, met kinderen die geen zin hebben om mee te gaan naar de kerk, lijkt mij ook geen situatie waarin oor en hart openstaan voor het Goede Nieuws. De voorganger biedt wellicht veel aan, maar wat er wordt meegenomen is maar een klein deel. Is dat erg?
Een van de ‘oude’ opwekkingspredikers, van zo rond 1900, vertelde eens het verhaal van een jonge predikant die op maandagmorgen (wasdag toen) de gemeente inging. De vrouw die hij bezocht was druk bezig aan de wastobbe. Zij had wel wat gehad aan de preek van zondag, zei ze. Maar toen de dominee vroeg of ze kon vertellen wat haar had aangesproken bleef het, tot teleurstelling van de voorganger, een tijdje stil. De vrouw zag wat er gebeurde en zei: “U moet niet teleurgesteld zijn dominee. Een goede preek is als de zeep waar ik mee was. Zodra deze zijn werk heeft gedaan, zie je er niets meer van terug”.
Misschien is het met wat er allemaal gebeurt in de eredienst wel net als met regelmatig bijbellezen. Lang niet altijd word je, als lezer, geraakt door wat je leest. Soms gebeurt dat en dat is dan een geweldige bonus. Toch is dat regelmatig lezen (of voorgelezen worden) van groot belang. Je wordt als het ware doordrenkt met de boodschap, ook zonder dat je precies kunt vertellen hoe en wat. Het denken naar bijbelse richtlijnen vormt zich gaandeweg. Je raakt meer en meer vertrouwd met wat de Heer ons te zeggen heeft. Noem het indoctrinatie of hersenspoeling. Mijns inziens gaat het om opvoeding, om geestelijke vorming. Uiteindelijk zelfs om discipelschap, om het leerling zijn van Jezus.
Die jongeman met zijn drie keer dezelfde preek was te haastig, te ongeduldig. Zoals zaad de tijd nodig heeft om te ontkiemen en vrucht te gaan dragen, zo is het ook met wat God ons aanreikt. Wat snel komt, kan ook snel verdwijnen. Een beetje vertrouwen in de kracht van Woord en Geest zou geen kwaad kunnen. Maar ook als dat vertrouwen er is, blijven wij mee verantwoordelijk. Wat de dienst betreft: hoe kom ik, hoe ben ik er en hoe ga ik?