Was het arrogant van Jezus, wanneer hij tegen de Samaritaanse vrouw zegt dat Samaritanen niet weten wat zij vereren? ‘Wij weten dat wel’, zegt hij. ‘De redding komt immers van de Joden (Johannes 4).’
Hoe het zit met dat Samaritaanse volk, lees je in 1 Koningen 17. Nadat de Israëlieten in ballingschap waren gestuurd, plaatste de koning van Assyrië allerlei andere volken in het gebied. Het vreemde in dit verhaal is, dat de bijbelschrijver stelt, dat de HEER door deze mensen vereerd wilde worden. Alsof het grondgebied bepalend is voor welke God of goden er daar moeten worden aanbeden. Het schijnt, dat dit wel gold voor andere religies, maar voor Israël? Vreemd. Toch wekt de bijbelschrijver de indruk, dat het Gods initiatief is geweest om de bewoners van de streek de gebruiken uit ‘de boeken van Mozes’ bij te brengen.
Momenteel zijn er nog ongeveer 700 Samaritanen. Op hun altaar liggen nog altijd de eerste vijf boeken van de bijbel. Maar Joden gingen niet om met Samaritanen in de tijd van Jezus. Zelf deed hij dat wel. Een van zijn meest aansprekende gelijkenissen, stelt zelfs een Samaritaan als voorbeeld. Die man wordt dan ook tot op vandaag ‘de barmhartige’ genoemd.
Toch stelt Jezus de geloofsinhoud van het Jodendom boven die van de Samaritanen. Kan dat een andere reden hebben, dan dat uit de Joden de zoon van David, de Messias, zou komen?
Hoe dan ook. In zijn gesprek met de Samaritaanse is Jezus duidelijk. Wat hij tegen haar zegt klinkt als: ‘Best aardig wat jullie zoal doen, maar je zit er naast’. Toch betekent dat niet dat hij deze mensen afschrijft of links laat liggen. Het slot van het verhaal dat Johannes vertelt, geeft aan dat er veel mensen daar gaan geloven dat Jezus de Messias is, de Redder van de wereld. Hun manier van geloven wordt niet geaccepteerd. Zij zelf wel.
Is de houding van Jezus dan toch arrogant en uitsluitend? Dat is niet vol te houden, gezien de gevolgen van zijn aanwezigheid in samaritaans gebied. Het verwijt, dat het christelijke geloof arrogant en uitsluitend is, klinkt nogal eens. De bewering, dat er maar een weg naar God toe is en dat deze weg loopt via Jezus, valt bij velen niet goed. Niet alleen buiten, maar ook binnen de Christenheid. ‘Er zijn verschillende wegen naar de top van de berg’, zegt men dan. ‘Uiteindelijk komt het allemaal, komen alle godsdiensten op hetzelfde neer’.
Of Jezus het daarmee eens is, betwijfel ik. Maar sluiten we daarmee de deur voor andersdenkenden? Voor andersgelovigen? Is dat waar het om gaat? Of wil Jezus duidelijk maken, dat de mensen in Samaria het goed bedoelen, maar dat het beter kan?
En als het kennen van God door Jezus Christus het beste is, zou het dan niet juist arrogant zijn en egoïstisch om die boodschap maar niet te vertellen?
De oprechte belangstelling van Jezus, voor een vrouw die door haar omgeving kennelijk niet werd gewaardeerd, zegt genoeg. En die houding vraagt om navolging van onze kant.
