Bankkantoren worden gesloten. Een enkele supermarkt stelt nog wel een bemande kassa beschikbaar voor wie behoefte heeft aan persoonlijk contact. Langzaam wordt onze wereld onpersoonlijker lijkt het en misschien hebben we straks alleen nog internetvrienden. Somber? Wellicht wennen we er aan. Maar wat ik wel benauwend vind is, dat overheid en bedrijven werken met program- mas die doen wat mensen zouden moeten doen. Maar mensen staan aan de zijlijn en kijken toe hoe de computers beslissingen nemen. En een derge- lijk apparaat doet wat het aan opdrachten heeft gekregen van de programmeur. Het risico van deze bezuinigingsmaatregel, van deze efficiente aanpak, is dat de menselijke maat verdwijnt. Het beleid wordt keurig volgens de voorschriften uitgevoerd, maar is er nog niemand die zicht heeft op de effecten van dat beleid. Bijvoorbeeld op wat het met de mensen die er door geraakt worden doet. De inmiddels veelbesproken toeslagenaffaire is wat dit betreft natuurlijk een schoolvoorbeeld. Maar er zijn meer en er komen meer van dergelijke missers. Nadenken en afwegen is immers niet meer nodig. De computer wijst de weg. Dat dit niet kan begint langzamerhand te dagen. Rechters die alleen nog keken naar de regeltjes en zodoende het kwaad lieten gebeuren gaan al de hand in eigen boezem steken. Maar het kabinet en de 1e en 2e kamer? Het is riskant wat ik nu schrijf, maar hoe groot is het verschil tussen onze geautomatiseerde aanpak en de ellende veroorzaakt in de dagen van ‘bevel is bevel’? Niet nadenken over consequenties, maar doen wat de meerdere zegt dan wel wat het programma levert? Geen rekening houden met de mensen om wie het gaat? Hoe kan wie dan ook ooit denken dat zoiets goed zal gaan? Wat is er gebeurd waardoor er zulke ingrijpende en schadelijke ontwik- kelingen mogelijk waren en zijn? Is het gemakzucht? Dat zou kunnen. Ik las iets over robots die al het werk gaan doen, waardoor wij mensen helemaal vrij zijn om zogenaamd leuke dingen te doen. Maar dat kan het niet zijn, gemakzucht. Behoefte aan efficiency dan? Nodig in een wereld waarin er een einde komt aan essentiele grondstoffen. Maar ook dat, een dergelijke materiele uitleg, lijkt mij onvoldoende. Ik vermoed, dat de ontmenselijking te maken heeft met hoe wij elkaar zien en met elkaar omgaan. Onze overheid wordt al aangesproken op een houding van wantrouwen ten opzichte van de burgers. Wantrouwen, dat leidt tot een overmatige behoefte aan controle. Een zo grote behoefte dat deze niet meer door ambtenaren kan worden uitgevoerd. Daar zijn dus computers voor nodig. Maar ook dat is niet alles, want waar komt dat wantrouwen vandaan. Sommige politici menen dat het nodig is omdat er zoveel anderen in ons land zijn komen wonen. Deze politici zouden mijns inziens wat vaker in de spiegel moeten kijken en zich eens afvragen wat de motieven zijn van hun volgers. Wantrouwen ten opzichte van een medemens, is dat niet hoogmoed en dus overschatting van jezelf? Een oplossing heb ik niet, maar zou het niet enorm helpen wanneer we met elkaar zouden oefenen in het praktiseren van de regel van Jezus? Hou van /behandel/denk over je medemens zoals je zou willen dat deze ten aanzien van jou .... Dat wordt niet voor niets genoemd: het tweede deel van Het Grote Gebod.