‘Waar zijn onze doden?’ Het is de titel van een boek van professor Van Niftrik. Een titel, waar ik altijd weer aan moet denken als de laatste zondag van het kerkelijk jaar er aan komt.
Immers, in heel veel kerken worden dan de namen genoemd van de leden van de gemeente die zijn overleden. Vroeger deed men dat in de dienst van oudejaar. Waarom de verschuiving heeft plaatsgevonden weet ik niet zeker. Een van de argumenten was, dat deze oudejaarsdienst toch al emotioneel zou zijn. En het is natuurlijk voor nabestaanden die de dienst willen bijwonen en verder weg wonen niet altijd gemakkelijk om op die avond aanwezig te zijn.
Zelf vind ik, dat juist de laatste zondag voor Advent een heel goede gelegenheid is om nog eenmaal de namen te noemen. Advent is de tijd van verwachting, van vervulling van de belofte die de Heer ons heeft gegeven. De dood is niet het einde, maar een nieuw begin, een doorstart.
Dat de namen van hen, die ons zijn voorgegaan, genoemd worden is een uitstekend gebruik. ‘Voor alle heiligen …’ zingen we soms (Lied 727). Wij kunnen en mogen hen niet vergeten. Het zijn de mensen die ons de traditie en het geloof hebben voorgeleefd en doorgegeven. Wij staan ‘op hun schouders’.
Maar waar zijn zij gebleven? Er is een tijd geweest dat daarover veel werd nagedacht en geschreven. Wat dat betreft doen we het rustiger aan. Maar … Is er een tussentijd? Gaan zij rechtstreeks de hemel binnen? En zo is er nog heel wat te bedenken. Wat daarbij nogal eens wordt vergeten is, dat er in Gods werkelijkheid geen sprake is van tijd. Het kenmerk van eeuwigheid is het ontbreken van tijd. Tijd is een hulpmiddel voor ons. Zonder, zouden wij volslagen in de war raken.
Voordat Jezus de dood overwon gingen mensen bij hun voorouders ‘in de rust’. Wanneer Jezus in het dodenrijk neerdaalt, zo staat er in de Bijbel, wekt hij zijn mensen, breekt de poort open en neemt hen mee. Niets en niemand kan hem tegenhouden. De macht van de dood is gebroken. En vlak voor zijn eigen dood belooft Jezus een met hem gekruisigde (Lucas 23, vers 43) dat deze ‘nog vandaag met hem in het paradijs zal zijn’. Wie dat letterlijk leest, wie vergeet dat er na de dood geen sprake meer is van tijd, krijgt het met deze tekst moeilijk. Jezus gaat immers eerst nog tot zondagmorgen het dodenrijk binnen en gaat pas na een dag of dertig naar de hemel. En is de hemel hier hetzelfde als het paradijs?
Hoe dan ook, geen dodenrijk meer. De hemel wacht en in de hemel wacht Jezus zelf. Hij, die ons beloofde dat er in het huis van zijn Vader plaats was voor ons allemaal. Een tekst, die mij erg aanspreekt in dit verband is Johannes 5, vers 24. Dat is een belofte die staat als een huis. Lees maar eens, als voorbereiding op het herdenken bijvoorbeeld.
