Maakt het iets uit wat je gelooft? Met regelmaat wordt er beweerd, dat alle religie op hetzelfde neerkomt. Een bekend voorbeeld is het verhaal van de wegen naar de top van een berg. De wegen verschillen, maar het doel is een en hetzelfde. Is dat zo? Zijn er geen omwegen en dwaalwegen?
Een zendingswetenschapper stelde ooit, dat wanneer we alle godsdiensten over een kam scheren, we geen enkele godsdienst serieus nemen. Het zou mij niet verbazen, wanneer deze professor gelijk zou hebben.
Natuurlijk is het goed om niet uit te gaan van verschillen, maar van verbondenheid. Nadruk leggen op verschillen heeft al genoeg ellende veroorzaakt. Kijk maar naar hoe het gaat momenteel tussen soennieten en sjiieten. Verkettering, ook christenen weten er alles van. Het heeft nog nooit iets bevrijdends opgeleverd.
Maar wil je echt met elkaar kunnen praten en delen wat er wordt geloofd, dan helpt het wegpoetsen van de verschillen niet.
Een paar voorbeelden. Het boeddhisme kent geen god of goden. Toen de vorige paus, vlak voor een bezoek aan Sri Lanka, dit onder woorden bracht en zei, dat het boeddhisme dus eigenlijk geen godsdienst was, leverde dat veel boosheid op. Het bezoek kon niet doorgaan.
Het hindoeïsme kent er zoveel, dat ze eigenlijk niet meer te tellen zijn. En alles wat men tegenkomt, inclusief Jezus, schijnt wel een plaatsje te kunnen krijgen in het geheel.
Maar dan de monotheïstische godsdiensten. Die, welke één God kennen. Hoe deze ook wordt genoemd: JHWH, God, Allah. Zijn deze drie, omdat ze één God belijden, in wezen gelijk?
Tussen joden en christenen gaat het allereerst over de vraag of Jezus de Messias is en kan zijn. Een joodse profeet is mogelijk zeggen sommigen. Of hij de Messias is wordt door veel Joden hartstochtelijk ontkent; andere beginnen het zich af te vragen – sommige belijden het.
Kernvraag lijkt mij: verzoent God zich met de mensen door de dood (en opwekking) van Jezus? Voor christenen: Ja. Voor de meeste Joden: onmogelijk. Daar valt dus nog lang over te praten.
En de islam? Afgezien van de mening dat christenen drie goden aanbidden is er een ander zwaarwegend punt. Over de drie goden valt soms wel te praten, wanneer het lukt de ander een beetje minder letterlijk en wat meer abstract te laten denken. Maar verzoening? Allah wordt weliswaar als barmhartig aanbeden, maar vertrouwen op of zekerheid van verzoening met hem is er niet tot na het oordeel. Een belofte als die van Jezus, over eeuwig leven en niet in het oordeel komen voor wie in hem gelooft en over de ruimte in het huis van zijn Vader, kent de islam niet.
Is het vol te houden, dat alle religie op hetzelfde neerkomt? Dat kan mijns inziens alleen wanneer je niet zelf ‘met huid en haar’ verbonden bent met hem op wie je vertrouwt. Maar een goed gesprek met andersgelovigen, is alleen mogelijk wanneer je ook wat dat betreft leert hoe Jezus dat deed. Niet agressief, aanvallend, maar uitnodigend, vragend, luisterend. Hij hield van de mensen met wie hij sprak.
