Veranderen is lastig. Niet alleen als het gaat om ons eigen gedrag, maar ook in het groot. Ieder, die wel eens heeft geprobeerd om te breken met een minder goede gewoonte, zal kunnen spreken als ervaringsdeskundige.
Veranderingen aanbrengen in de kerk vormt geen uitzondering. Soms, wanneer het gaat om zaken die grotendeels herkenbaar blijven, lukt het wel. Kijk maar naar de vloeiende ingebruikname van het nieuwste liedboek. Natuurlijk missen we sommige mooie, vertrouwde liederen, maar daar is wel een oplossing voor te vinden. Veel verrassend mooie nieuwe liederen worden aangereikt.
Maar meer ingrijpende veranderingen, die vormen een probleem. Degenen, die bestuurlijke verantwoordelijkheid dragen in de kerkelijke organisatie, horen meestal niet bij de generatie van de jongvolwassenen.
In een verslag van de EO – jongerendag las ik over een studie, geschreven over dit verschijnsel. Het blijft een succes, zo stelde de schrijver, omdat de EO er in slaagt heel goed aan te voelen waar de jongeren mee bezig zijn en wat hen aanspreekt. En wie zich beelden herinnert uit de begintijd (keurig op een rij zittend Psalmen zingen bijvoorbeeld) en ziet hoe het nu gaat (aanbiddend en hossend op de muziek), begrijpt wat de schrijver bedoelt.
Wat kun je daarvan als kerk opsteken? In ieder geval dat er geen water bij de evangeliewijn hoeft om jonge mensen aan te spreken. Wat wel van belang is, is de vorm waarin de boodschap wordt aangeboden. Zelf hoor ik soms bij de voorbereiding van een jeugddienst de klacht dat een preek eenrichtingverkeer is. Naar mijn idee is dat het resultaat van iets dat in het onderwijs al op zijn retour is. Inbreng van leerlingen is prachtig en nodig, maar ze zijn wel aanwezig om te leren wat ze nog niet weten en wel moeten weten. Wanneer dit ook geldt voor kerkgangers, dan is het de verantwoordelijkheid van de voorganger om zo boeiend mogelijk te presenteren wat er bij de voorbereiding van de dienst is ontdekt. En het zo te presenteren dat het ieder die gemotiveerd is kan aanspreken. Een ‘heidens werk’?
Wat hindert ons met betrekking tot veranderingen in de kerk? Niet alleen de gemiddelde leeftijd van de bestuurders, zeker niet. Het gaat er ook om dat een groot lichaam moeilijk van koers verandert. Soms wordt hierbij het voorbeeld gebruikt van de olietanker. Die is lastig te wenden en dat gaat langzaam. Een roeiboot (een kleine club) kan dat veel sneller. Daarnaast moet in veel gemeenten energie gestoken worden in het draaiende houden of overleven van de organisatie. Dan ook nog grondig veranderen is al gauw een schrikbeeld.
En hoe veranderen? Wat veranderen? Waarom?
Er zijn adviseurs. Er zijn uitstekende programma’s. Maar er zijn ook betrokken gemeenteleden. Niet alleen ouderen, maar ook jongeren. Alleen zullen deze laatsten pas mee willen praten en denken wanneer zij kunnen vertrouwen dat het verlangen naar een nieuw begin serieus is.
In onze situatie (de kerk in het Westen van de wereld) kunnen we niet de boel de boel laten. Dat zal duidelijk zijn. Veranderen is lastig, maar nodig. Het gaat om het goede nieuws.
