Hoe ‘evangelisch’ is het lied?
Met wat ik hier ga schrijven, zal ik niet iedereen een plezier doen. Het zij zo. De vraag van de redactie was, om iets op papier te zetten over de vraag of evangelische liederen het Evangelie vertolken. Op zich is dat antwoord snel te geven: Ja, dat doen ze. Maar daarmee is uiteraard niet alles gezegd. Al eerder schreef ik kritisch over de manier waarop Opwekkingsliederen nogal eens gezongen worden. Toen deze liederen voor het eerst in ons land in gebruik kwamen, werden ze gezongen als opgewekte en opwekkende liederen. Nu is het gebruik, om vele er van te zingen als aanbiddingliederen en dan wordt de vaart er uit gehaald.
Persoonlijk begon ik met de Psalmen oude berijming, de 19 en later de 119 Gezangen. Allemaal qua muziek en tekst verantwoord en synodaal goedgekeurd. Eind zestiger jaren werd mijn repertoire uitgebreid. Ik kwam terecht in de kring van Ichthus, de evangelische studentenbeweging. Ik raakte ook betrokken bij de zomercampagnes van ds. Van Petegem, de evangelist uit Zwaagwesteinde. Engelstalige liederen, gospels en de Combibundel (Glorieklokken en Johannes de Heer) leerde ik kennen. Een bijzondere tijd. De hervormde synode schreef er ooit over als “de opwekking in de studentenwereld”en “de opwekking in Noord – Oost Friesland”.
Sommige liederen waren uitbundig, andere rustig, haast meditatief. Afhankelijk van de inhoud.
In de loop van de jaren ging ik kritischer kijken en luisteren. Misschien, dat dit kwam doordat de samenstellers van het Liedboek voor de kerken in de tachtiger jaren een onderzoekje hielden. De vraag was wat de gebruikers misten in het Liedboek. Wie een dergelijke vraag wil beantwoorden, gaat anders kijken naar teksten. Zo ontbrak het mijns inziens in het Liedboek aan teksten die gingen over de praktijk van de navolging van Christus. Zeker, we zingen: ‘Neem mijn zilver en mijn goud’, maar hoe praktisch wordt dat uitgewerkt? Maar het merendeel van de teksten van de Gezangen in het Liedboek geeft een goed overzicht van de inhoud van het Evangelie. Hoogtepunten en dieptepunten komen aan de orde. Zowel uit het leven en werken van Jezus, als wanneer het gaat over onszelf. Neem een prachtig lied als Gezang 88, een lied over Romeinen 7. Het kan haast niet mooier en vollediger.
En de evangelische liederen? In de oude bundels (Johannes de Heer bijvoorbeeld) hebben we veelal te maken met bevindelijke liederen (en met Psalmen). Je kunt zeggen, dat deze één kant van het geloven vertolken. De kant van het gevoel, van de dankbaarheid en van de verwondering. Het zijn oude teksten en dan let je niet ze erg op de verwoording.
Met de bundel Opwekking gaat het dan weer anders. Ook daar veel gevoel, maar sommige teksten zijn gewoonweg slordig. Hoe kún je laten zingen: ‘samen met elkaar’? Hoe is het mogelijk dat een schitterende tekst als ‘We rest in Thee’, vertaald wordt door ‘Ik bouw op U’? Andere liederen zijn onverantwoord, nr 113 bijvoorbeeld, waar gezongen wordt dat met ‘Jezus’ engelenwacht’ ons niets kan overkomen in het verkeer. En natuurlijk staan er ook prachtige liederen in deze bundel, sommige zing ik graag.
De Evangelische Liedbundel is mijns inziens een goed compromis. Daar vinden we oude en nieuwe liederen en is er kennelijk goed gekeken naar de teksten (en meestal ook wel naar de melodieën ).
Maar het Evangelie? Klinkt dat door in de evangelische liederen? Ja, misschien wat eenzijdig, maar het volle Evangelie is nu eenmaal moeilijk te vatten in één tekst. Het zal alleen nodig zijn om er voor te zorgen dat er een goede balans blijft in wat we zoal zingen. Een gevoelslied kan er zeker bij zijn, maar de volheid van het Evangelie en van het leven, zoals deze te vinden is in de Psalmen, met lofzang, berouw, teleurstelling en verwachting, moet ook bij het gebruik van nieuwe liederen blijven.
