‘Maar wat is waarheid’? vroeg Pilatus al.
Een vraag die nu zowel buiten als soms binnen de kerk klinkt. Wie immers de waarheid ‘in pacht’ heeft, sluit andere mensen en mogelijkheden uit. En dat is niet zozeer van deze tijd.
Neem de berichten over wat er gaande is in Oekraïne. Het doet mij denken aan mijn lang vervlogen diensttijd, toen wij, in de dagen van de Koude Oorlog, leerden over psychologische oorlogvoering. Dat wil zeggen dat de waarheid, dat wat werkelijk aan de orde is, wordt omgebogen en vervormd tot eigen voordeel. Zo wordt de mening over de tegenstander bewerkt en die tegenstander zelf hopelijk in verwarring gebracht.
Fascisten, zijn die lieden in Kiëv. Putin-aanhangers zijn het in het Oosten van het land; mensen, die beweren dat ze hun taal niet meer zouden mogen spreken. En het lastige is, dat ze allemaal wel een beetje gelijk zullen hebben. Maar wat er wordt gepropageerd is overtrokken en heeft alleen maar als bedoeling om het vijandbeeld te versterken.
Maar wat is waarheid? En hoe kom je daar achter? Onze voorouders wisten al dat je niet alles moet geloven wat er gezegd en gedrukt wordt. Daar had men de uitdrukking ‘liegen alsof het gedrukt staat’ voor. Het zou trouwens niet slecht zijn om die uitspraak in ere te houden, want soms zijn we wel erg lichtgelovig. Hoe vaak heb ik niet horen zeggen dat iets waar is omdat het in de krant staat.
En – op een heel ander terrein – hoe snel gaan we soms niet mee in allerlei ideeën over bijbel en geloof. Ideeën, die vaak oude, door de kerk allang en op goede gronden afgewezen theorieën zijn, maar nu weer eens in een nieuw jasje tevoorschijn zijn gehaald. ‘Eigentijds geloven’ wordt het wel genoemd. Of: Theologisch bij de tijd zijn. Het probleem is dan weer, dat ten aanzien van ‘de tijd’ een ding zeker is, namelijk dat ze voorbij gaat. En zo hebben we dan steeds weer nieuwe dingen nodig.
Dit laatste is geen pleidooi tegen verandering. Alles bij het oude laten zonder meer is dodelijk. Maar waar het wel om gaat, is dat we veel steviger in onze schoenen staan wanneer we ‘stromen op het tij, terwijl we verankerd blijven aan de Rots’.
Maar goed: Wat is waarheid? Waarheid is goed voor deze wereld. Het kan een samenleving vormen die ruimte geeft en vrede kent. Vrede met God en met elkaar; met onszelf trouwens ook.
Dat ik dit denk, heeft te maken met een uitspraak van Jezus. ‘Ik ben geboren en naar de wereld gekomen om van de waarheid te getuigen …’ (Johannes 18: 37). Met die woorden geeft hij de kern van zijn opdracht weer. Het gaat hem om de komst van Gods Koninkrijk. En onze weg daarheen loopt langs de lijn van God liefhebben boven alles en de naaste als onszelf.
Wie die waarheid zoekt, blijft ver van vijandsbeelden en zogenaamd nieuwe (geloofs)ideeën. Die mens heeft de handen vol aan het dagelijks volgen van Jezus.
